ŚW. MATEUSZ
Hebr. imię teoforyczne - Mattanja - dar Jahwe, dany przez Boga.
Św. Mateusz, Apostoł i Ewangelista (+ I w). Należał do grona dwunastu Apostołów. W Ewangelii św. Marka (2,14) jest nazwany: Lewi, syn Alfeusza z Kafarnaum. Jezus powołał go na swego ucznia, kiedy pełnił urząd celnika (Mt 9,9-13). Mateusz przed pójściem z Mistrzem wydał ucztę, na którą zaprosił celników i grzeszników. Najstarsza tradycja przypisuje Mateuszowi, autorstwo pierwszej Ewangelii, napisanej dla Żydów w języku aramejskim, argumentującej, że Jezus jest oczekiwanym przez nich Mesjaszem. W Nim spełniły się wszystkie proroctwa. Jak świadczy Klemens Aleksandryjski - Mateusz do 42 roku przebywał i nauczał w Jerozolimie, następnie udał się do Etiopii, gdzie poniósł śmierć męczeńską. Według innych opinii apostołował w kraju Fartów oraz w Persji. Jego relikwie w X wieku miały być przewiezione ze Wschodu do Salerno w pobliżu Neapolu. Św. Mateusz jest patronem diecezji i miasta Salerno, alkoholików, księgowych, pracowników kantorów, celników, urzędników podatkowych.
W ikonografii św. Mateusz przedstawiany był w postaci młodzieńca, później - zwłaszcza w sztuce bizantyjskiej, jako siwowłosy, stary mężczyzna. W sztuce zachodniej od czasów średniowiecza dominuje obraz silnie zbudowanego, brodatego mężczyzny w średnim wieku. Ubrany bywa w tradycyjną długą, białą suknię apostolską i w tunikę. Bywa także ukazywany w postawie siedzącej, kiedy pisze - przy nim stoi anioł, przekazujący natchnienie. Jego atrybutami sa: księga i pióro, miecz lub halabarda, postać uskrzydlonego młodzieńca, sakwa z pieniędzmi u stóp, torba podróżna.
Mateusz, pochodzący z Kafarnaum, był celnikiem. Pan Jezus powołał go do grona Apostołów. Najstarsza tradycja przypisuje św. Mateuszowi autorstwo pierwszej Ewangelii, napisanej dla Żydów w języku hebrajskim, pomiędzy 50, a 60 rokiem. Ewangelia św. Mateusza rozpoczyna się od obszernego opisu narodzenia naszego Zbawiciela i dokładnej Jego genealogii: "Rodowód Jezusa Chrystusa...", podaje także najdokładniejszy opis życia Pana Jezusa i wykazuje, że Jezus jest obiecanym Mesjaszem, dlatego w ikonografii chrześcijańskiej symbolem św. Mateusza jest człowiek. Jest patronem poborców podatkowych i celników. Ukazuje się go jako anioła, z piórem i pergaminem, z sakiewką, toporem, mieczem, czy liczydłem.
Ewangelia wg św. Mateusza
Ewangelia (euangelion = gr. "dobra nowina") to przekaz, którego celem nie jest kronikarski zapis wydarzeń, ale opisanie tego, co dla wierzącego jest najważniejsze, najbardziej istotne - właśnie "dobrej nowiny".
Współczesnemu człowiekowi takie niechronologiczne, 'wybiórcze' podejście do wydarzeń jest bardzo dobrze znane - sami przecież nieraz relacjonujemy wydarzenia (ot, choćby z własnych wakacji!) w identyczny sposób, nie dbając o kronikarską dokładność, ale uwypuklając to, co wydaje nam się ważne. W tym sensie relacje zapisane w Ewangeliach brzmią bardzo współcześnie.
Każdy z czterech Ewangelistów – Mateusz, Marek, Łukasz i Jan - przedstawia Jezusa w sposób charakterystyczny dla siebie, wskazujący na inne aspekty Dobrej Nowiny. Stąd pozorne sprzeczności - kłopotliwe dla tych wszystkich, którzy usiłują w Ewangeliach widzieć kronikarski zapis życia Jezusa. Tymczasem są one relacjami ludzi zafascynowanych Jezusem, uczniów, którzy starają się przekazać to wszystko, co wydaje im się najbardziej istotne.
Można powiedzieć, że kerygmat jest sercem przepowiadania. Głoszenie kerygmatu - w swej istocie - to przepowiadanie osoby Jezusa Chrystusa jako Jedynego Zbawiciela i Pana. Pierwsze głoszenie ma jeden cel: budzić wiarę w Chrystusa, który daje nowe życie. Nowa Ewangelizacja ma za zadanie również budzenie wiary, wiary którą już otrzymaliśmy w czasie chrztu świętego. Dziś wielu chrześcijan w Europie i na całym świecie nie potrzebuje suchej doktryny, rytuałów, nakazów, ale potrzebuje powrotu do życia w Bogu, potrzebuje poznania Boga, Który jest Miłością i Który jest blisko, jest Emmanuelem czyli Bogiem z nami. Dlatego potrzeba dziś głoszenia Chrystusa żyjącego również dzisiaj, żyjącego i przemieniającego życie konkretnych osób. Takie przedstawienie Chrystusa ma doprowadzić przyjmującego Dobrą Nowinę do otwarcia serca na osobę Zbawiciela i Pana, Którym jest Chrystus Pan.
Ewangelia według św. Mateusza była adresowana do ludzi wychowanych w judaizmie. Przejawia się to m.in. w licznych semityzmach, używaniu cytatów ze Starego Testamentu, ukazaniu wypełniania się starotestamentowych proroctw w osobie Jezusa Chrystusa, zainteresowaniu problemem Prawa i jego interpretowania w świetle nauki Jezusa (Kazanie na Górze wyjaśnia różnicę między Prawem a Ewangelią, szczególnie w części Mt 5,17-48) oraz w położeniu nacisku na ukazanie Jezusa jako oczekiwanego przez pokolenia Izraela Mesjasza, potomka Abrahama i Dawida, prawowitego Króla. Mateusz zakłada też znajomość przez czytelnika zwyczajów żydowskich i w przeciwieństwie do pozostałych Ewangelistów nie tłumaczy ich znaczenia (np. rytualne mycie rąk przed jedzeniem: Mt 15,2, noszenie filakterii).
Mateusz skupia się na stosunku Jezusa do wiary Żydów:
- Jezus Mateusza przychodzi wypełnić Stare Przymierze (Mt 5,17).
- Ważny dla Izraela temat Królestwa Bożego - jest też ważnym tematem tej Ewangelii (np. Mt 10,7); Jezus jest tym, który ustanawia Królestwo.
- Jezus przychodzi także po to, aby osądzić niewierność i opór Izraela wobec Boga (np. Mt 11,20n., 16,6).
- Jezus jest przedstawiony jako Nauczyciel (np. tzw. Kazanie na Górze).
- Jezus jest też ukazany jako Mesjasz, Syn Dawida: Ewangelia rozpoczyna się rodowodem Jezusa i krótką relacją z jego dzieciństwa, ukazującą, w jaki sposób zdarzenia stanowiły wypełnienie starotestamentowych proroctw.
Bardzo interesujące jest zakończenie tej Ewangelii (Mt 28,18-20), w którym Jezus jest ukazany nie tylko jako ten, któremu "dana jest wszelka władza w niebie i na ziemi", ale też mówi o sobie "Ja jestem z wami po wszystkie dni, aż do skończenia świata".
